Mufa

Hoạt chất MUFA được biết đến là chất béo có lợi cho cơ thể. Trong bài viết này, Thuốc Gia Đình xin gửi đến bạn đọc những thông tin về chất MUFAs.

1 Tổng quan

1.1 MUFA là gì?

MUFAs (monounsaturated fatty acid) là các acid béo đơn không bão hòa. Phân tử của nó có một liên kết đôi trong chuỗi acid béo với tất cả các nguyên tử carbon, còn lại là liên kết đơn. Chất này thường gặp trong dầu oliu hay mỡ gà.

1.2 Đặc điểm hoạt chất MUFA 

CTCT: Công thức chung (RCOO)3C3H5

Tên chung	Kí hiệu tên chất béo	Tên hoá học
Acid myristoleic	14:1 (n-5)	cis-Tetradec-9-enoic acid
Acid palmitoleic	16:1 (n-7)	cis-Hexadec-9-enoic acid
Acid cis-vaccenic	18:1 (n-7)	cis-Octadec-11-enoic acid
Acid vaccenic	18:1 (n-7)	trans-Octadec-11-enoic acid
Acid paullinic	20:1 (n-7)	cis-13-Eicosenoic acid
Acid oleic	18:1 (n-9)	cis-Octadec-9-enoic acid
Acid Elaidic (trans-oleic acid)	18:1 (n-9)	trans-Octadec-9-enoic acid
Acid 11-eicosenoic (gondoic acid)	20:1 (n-9)	cis-Eicos-11-enoic acid
Acid erucic	22:1 (n-9)	cis-Tetracos-15-enoic acid
Acid brassidic	22:1 (n-9)	trans-Tetracos-15-enoic acid
Acid nervonic	24:1 (n-9)	cis-Tetracos-15-enoic acid
Acid sapienic	16:1 (n-10)	cis-6-Hexadecenoic acid
Acid gadoleic	20:1 (n-11)	cis-9-Icosenoic acid
Acid petroselinic	18:1 (n-12)	cis-Octadec-6-enoic acid

Mỗi phân tử acid béo là một chuỗi dài có một nhóm alkyl ở một đầu và nhóm acid carboxylic ở đầu kia. Độ nhớt của acid béo và nhiệt độ nóng chảy tăng khi số lượng liên kết đôi giảm; do đó, acid béo không bão hòa đơn có điểm nóng chảy cao hơn acid béo không bão hòa đa (có liên kết đôi nhiều hơn) và điểm nóng chảy thấp hơn acid béo bão hòa (không có liên kết đôi). Acid béo không bão hòa đơn là chất lỏng ở nhiệt độ trong phòng và là dạng nửa chất rắn hoặc rắn hoàn toàn khi được làm lạnh, lúc đó nó có cấu trúc mạng tinh thể đồng vị.

Các acid béo đơn không bão hòa  thường gặp là Acid palmitoleic và Acid oleic.

2 Tác dụng dược lý

Chất béo có công dụng cung cấp năng lựợng, giúp hấp thụ vitamin tan trong dầu như Vitamin A, D, E, K. 

Bên cạnh đó còn là thành phần tạo lên màng tế bào, một số loại hormon…

MUFA làm tăng sản xuất Cholesterol tốt. Thực phẩm chứa chất béo đơn không bão hòa làm giảm cholesterol lipoprotein mật độ thấp (LDL), nhưng lại có thể làm tăng cholesterol lipoprotein mật độ cao (HDL). Nghiên cứu KANWU quy mô lớn cho thấy việc tăng chất béo không bão hòa đơn và giảm lượng chất béo bão hòa có thể cải thiện độ nhạy insulin, nhưng chỉ khi lượng chất béo tổng thể của chế độ ăn uống thấp.

3 Chỉ định – Chống chỉ định

3.1 Chỉ định

MUFA thường được bổ sung trong chế độ ăn uống hàng ngày để cải thiện sức khỏe. Bổ sung chất béo tốt cho cơ thể.

3.2 Chống chỉ định

Không sử dụng trong trường hợp người dùng không dung nạp hay dị ứng với MUFA.

4 Ứng dụng trong lâm sàng

MUFA đã được chứng minh có tác dụng tốt hơn so với SFA và đang được sử dụng trong sữa thay cho SFA. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc thay thế SFA trong chế độ ăn uống bằng cis -MUFA và/hoặc PUFA có tác dụng có lợi đối với các yếu tố nguy cơ tim mạch.

Duy trì cân nặng bằng chế độ ăn giàu MUFA giúp cải thiện nồng độ HOMA-ir và proinsulin lúc đói ở những đối tượng kháng insulin. Ăn bữa sáng làm từ dầu ô liu nguyên chất làm giảm nồng độ Glucose và Insulin sau bữa ăn, đồng thời tăng nồng độ HDL-C và GLP-1 so với chế độ ăn giàu CHO.

5 Liều dùng – Cách dùng

5.1 Liều dùng 

Chế độ ăn uống cân bằng giữa các chất béo là tỷ lệ 1:1:1 của MUFA:PUFA:SFA. Tuỳ thuộc vào mức tiêu thụ năng lượng mỗi ngày của cơ thể mà chúng ta nên ăn uống kết hợp nhiều nguồn thực phẩm khác nhau. Trung bình, nữ giới chỉ nên nạp không quá 2000 Calo mỗi ngày, đối với nam giới là khoảng 2500 Calo mỗi ngày.

5.2 Cách dùng 

MUFA hấp thu tốt qua đường uống nên các chế phẩm của MUFAs thường ở dạng dùng đường uống như bột sữa, viên nang mềm,… Có thể dùng cùng với bữa ăn hoặc đối với sữa thì có thể uống sau khi ăn nhẹ.

==>> Xem thêm về hoạt chất:  Alpha Glycerylphosphorylcholine (Alpha-GPC) 

6 Tác dụng không mong muốn

Các tác dụng không mong muốn có thể gặp của MUFA thường xuất hiện trên Đường tiêu hóa như: tiêu chảy, đầy bụng, khó tiêu,…

Đối với những tác dụng phụ này, người dùng có thể ngưng sử dụng MUFA hoặc giảm liều xuống.

==>> Mời quý bạn đọc xem thêm: SẮT (II) SULFAT – Muối sắt vô cơ – Dược thư quốc gia 2022 

7 Thận trọng

Tuy là chất béo tốt nhưng không nên bổ sung quá nhiều MUFA, có thể dẫn tới rối loạn tiêu hóa, mất cân bằng các chất dinh dưỡng.

Nên bổ sung đầy đủ cả chất béo không bão hòa và chất béo bão hòa.

8 MUFA và PUFA có giống nhau không?

MUFA và PUFA đều là các chất béo không bão hòa, có lợi với sức khỏe con người. Tuy nhiên, chúng có những điểm khác biệt sau:

MUFA là một loại chất béo không bão hòa có chứa một nguyên tử cacbon nối đôi trong chuỗi axit béo.	PUFA là một loại chất béo không bão hòa khác có chứa hai hoặc nhiều nguyên tử cacbon liên kết đôi trong chuỗi axit béo.
Một liên kết đôi được tìm thấy trong MUFA.	Hai hoặc nhiều liên kết đôi được tìm thấy trong PUFA.
Một cặp hydro bị thiếu trong chuỗi axit béo của MUFA.	Hai hoặc nhiều cặp hydro bị thiếu trong chuỗi PUFA.
MUFA được tìm thấy trong dầu thực vật như dầu canola, đậu phộng và dầu ô liu, trong các loại hạt, v.v.	PUFA được tìm thấy trong dầu thực vật như ngô, vừng, hướng dương, cây rum và đậu tương, trong cá béo, v.v.
Axit oleic là một ví dụ của MUFA.	Axit béo omega-3, axit béo omega-6 là những ví dụ về PUFA.

9 Hàm lượng MUFA trong thực phẩm

Ước lượng hàm lượng MUFA trong 100g thực phẩm sau:

• Dầu ô liu: 73,1 g/ 100g 
• Hạnh nhân: 33,6 g/ 100g
• Hạt điều: 27,3 g/ 100g
• Đậu phộng: 24,7g/100g

10 Các dạng bào chế phổ biến

MUFA được bào chế dạng bột, thường có trong thành phần của sữa công thức. Một số sữa sử dụng MUFA thay cho SFA như: Sữa bột Leanmax Rena Gold 2, Sữa bột Leanmax Bone 850g, …

11 Tài liệu tham khảo

1. Tác giả Katherine M. Livingstone, Julie A. Lovegrove, D. Ian Givens (Ngày đăng 6 tháng 8 năm 2022). The impact of substituting SFA in dairy products with MUFA or PUFA on CVD risk: evidence from human intervention studies, Nutrition Research Reviews (Cambridge University Press). Truy cập ngày 5 tháng 9 năm 2023.
2. Tác giả Juan A. Paniagua và các cộng sự (Ngày đăng 14 tháng 6 năm 2013). A MUFA-Rich Diet Improves Posprandial Glucose, Lipid and GLP-1 Responses in Insulin-Resistant Subjects, Journal of the American College of Nutrition. Truy cập ngày 5 tháng 9 năm 2023.
3. Tác giả Xinyi Cao, Jiayue Xia, Yuhao Zhou, Yuanyuan Wang, Hui Xia, Shaokang Wang, Wang Liao, Guiju Sun (Ngày đăng 5 tháng 7 năm 2022). The Effect of MUFA-Rich Food on Lipid Profile: A Meta-Analysis of Randomized and Controlled-Feeding Trials, Pubmed. Truy cập ngày 5 tháng 9 năm 2023.