Trứng Cuốc (Trứng Rùa – Stixis elongata Pierre)

Cây Trứng Cuốc có tên khoa học là Stixis elongata Pierre. Cây thường được tìm thấy ở các vùng núi thấp, nhân dân sử dụng để làm thuốc chữa đau xương khớp. Bài viết dưới đây, Thuốc Gia Đình sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết về cây Trứng Cuốc

1 Giới thiệu

Tên khoa học: Stixis elongata Pierre.

Tên gọi khác: Tiết Xích, Trứng Rùa.

Họ thực vật: Màn màn Capparaceae. 

1.1 Đặc điểm thực vật

Trứng Cuốc thuộc dạng cây bụi, cành cương dài, bề mặt nhẵn, có màu trắng hơi mốc.

Lá cây mọc so le, phiến lá có dạng hình mác thuôn, chiều dài khoảng 10 đến 17cm, chiều rộng khoảng 2 đến 5cm. Gốc lá có dạng hình tròn, đầu lá nhọn, mặt trên của lá nhẵn, mặt dưới có nhiều lông, đặc biệt là phần là ở gần gân chính. Các gân phụ liên kết với nhau tạo thành các màng rõ.

Cuống lá có chiều dài khoảng 1,2 đến 1,5cm, trên cuống có nhiều lông dày, phần giao giữa cuống lá và phiến lá phình to.

Cụm hoa mọc thành chùm đơn ở kẽ lá và đầu cành, chiều dài cụm hoa khoảng 8 đến 15cm.

Lá bắc nhỏ, thường rụng sớm. Hoa có màu trắng, kích thước nhỏ.

Đài 5, nhị 10.

Bầu có dạng hình trứng, có lông, mỗi bầu có 3 ô.

Quả dạng hạch, gần giống quả trám, vỏ quả ngoài dày, cứng. Trên vỏ quả còn có nhiều chấm màu trắng.

Hạt thuôn dài.

Mùa hoa rơi vào tháng 3 đến tháng 5. Mùa quả rơi vào tháng 6 đến tháng 8.

1.2 Thu hái và chế biến

Bộ phận dùng: Rễ.

Thời điểm thu hái: Mùa thu.

Chế biến: Phơi khô.

1.3 Đặc điểm phân bố

Stixis Lour. thường gồm một số loài cây bụi. Tại nước ta, có khoảng 9 loài trong đó có Trứng Cuốc là loài được tìm thấy ở các vùng nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới ở các khu vực như Nam Á, Đông Á và Đông Nam Á.

Tại nước ta, Trứng Cuốc phân bố chủ yếu ở các vùng núi thấp, có độ cao dưới 600 mét đến vùng trung du. Cây thường mọc lẫn với các cây khác ở các quần hệ sau nương rẫy hoặc ở đồi, dọc đường miền núi, rừng thứ sinh. Đôi khi còn gặp cây ở các đồng cỏ thuộc khu vực Mộc Châu, Ba Vì, Phú Bình.

Cây ra hoa quả nhiều hàng năm. Thời điểm quả chín là vào mùa mưa do đó, hạt thường được nước cuốn trôi.

Trứng Cuốc có khả năng chịu hạn tốt nhờ hệ thống rễ tương đối phát triển. Sau bị chặt, những cây còn rễ vẫn có khả năng tái sinh cây mới.

2 Bài thuốc chữa đau nhức xương khớp của cây Trứng Cuốc

Cây Trứng Cuốc thường được sử dụng trong phạm vi nhân dân, đặc biệt là một số tỉnh thuộc Hà Giang, Tuyên Quang.

Trứng Cuốc được sử dụng để chữa thấp khớp, đau nhức xương khớp với liều dùng được khuyến cáo là 20-30g, có thể dùng dưới dạng thuốc sắc hay ngâm rượu.

Bên cạnh đó, có thể làm viên uống từ cây Trứng Cuốc bằng cách sử dụng rễ khô, đem tán thành bột mịn, nấu cao, sau đó trộn bột với cao để làm thành viên uống. Có thể dùng riêng hoặc phối hợp với các vị như Bồ Công Anh với lượng bằng nhau.

Nhân dân còn sử dụng cây Trứng Cuốc nấu nước uống thay trà.

3 Tài liệu tham khảo

Cây Thuốc Và Động Vật Làm Thuốc ở Việt Nam tập 2. Trứng Cuốc, trang 1028-1029. Truy cập ngày 13 tháng 4 năm 2024.