Tràm Trà (Melaleuca alternifolia Cheel.)

Với công dụng hiệu quả trong hỗ trợ điều trị mụn trứng cá, viêm da, chữa lành vết thương, Tràm trà được rất nhiều người sử dụng mỗi ngày. Vì vậy, Thuốc Gia Đình  xin gửi đến quý bạn đọc thông tin về đặc điểm, công dụng và cách dùng Tràm trà.

1 Giới thiệu về cây Tràm trà

Tràm trà còn có tên gọi khác là Tràm trà Úc, Tràm lá so le, Tràm lá hẹp, thích nghi với khí hậu khắc nghiệt (khô hạn, ngập nước) ở nhiều nơi.

Tên khoa học của Tràm trà là Melaleuca alternifolia Cheel., thuộc họ Sim (Myrtaceae).

1.1 Đặc điểm thực vật

Thân thẳng khoảng 3m, vỏ sù sì, thường bong thành từng lớp hoặc từng mảnh. Lá mọc so le, phiến hình dải hẹp, nhọn hai đầu, dài 2-5cm, rộng 2-3mm, mặt trên xanh đậm hơn mặt dưới; gân giữa nổi rõ hoặc không; gân bên hình cung hoặc gần như song song; cuống lá ngắn 2mm.

1.2 Thu hái và chế biến

Bộ phận dùng: Tinh dầu.

Dầu Tràm và dầu Tràm trà là hai loại hoàn toàn khác nhau. Dầu Tràm có nguồn gốc từ cây Tràm gió (Melaleuca leucadendra), có tác dụng giảm đau, sát trùng, làm ra mồ hôi, được dùng trong trị cảm cúm, đau nhức xương khớp, rửa mụn nhọt, mẩn ngứa, sát trùng đường hô hấp, chữa ho, long đờm…

1.3 Đặc điểm phân bố

Cây có nguồn gốc từ châu Úc. Cây Tràm trà ở Việt Nam hiện được trồng ở Hà Nội, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Phú Yên, Bình Phước, Tây Ninh, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu, Tiền Giang, Long An.

2 Thành phần hóa học

Tinh Dầu Tràm trà chứa khoảng 80% – 90% một số monoterpen (1,8-cineol, Limonene, sabinenep-cymene, α-terpineol, α-pinene, terpinolene, terpinen-4-ol và α-terpinene). Các hợp chất thơm và sesquiterpenes cũng chứa trong loại dầu này. 3 hợp chất mới, được đặt tên là melaleucins A-C cùng với 7 hợp chất đã biết bao gồm methyl eugenol, 3,4,5-trimethoxy-benzoic acid methyl ester, 3′-methoxymiliumollin, vomifoliol, betulinic acid, β-sitostenone và β-sitosterol cũng đã được xác định.

== >> Mời bạn đọc tham khảo vị thuốc cùng công dụng: Dầu Jojoba – Nguyên liệu quý trong chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp

3 Tác dụng của Tràm trà đối với da và sức khỏe tổng thể

3.1 Kháng khuẩn, kháng nấm

Tràm trà thể hiện các hoạt động kháng khuẩn phổ rộng với nồng độ ức chế tối thiểu trung bình là 2,06 mg/ml. Các phương thức hoạt động chống lại vi khuẩn Gram dương Staphylococcus aureus, vi khuẩn Gram âm Escherichia coli, Aspergillus fumigatus và nấm men như Candida albicans.

Hoạt tính kháng nấm in vitro của tinh dầu Tràm trà được đánh giá chống lại 26 chủng loại nấm da khác nhau, 54 loại nấm men, bao gồm 32 chủng Candida albicans và các loại Candida sp., cũng như 22 chủng Malassezia furfur khác nhau. Dầu cây trà ức chế quá trình hô hấp trong huyền phù tế bào của E.coli, cung cấp bằng chứng về hành động diệt khuẩn liên quan đến tổn thương màng tế bào chất. Terpinen-4-ol có hàm lượng lớn trong tinh dầu và được cho là chịu trách nhiệm chính cho hoạt động này.

3.2 Chống viêm

Dầu Tràm trà có thể giúp giảm viêm nhờ nồng độ cao của terpine-4-ol, một hợp chất có đặc tính chống viêm. Trong các thử nghiệm trên động vật, terpine-4-ol được phát hiện có tác dụng ngăn chặn hoạt động gây viêm trong các trường hợp nhiễm trùng ở miệng. Ở người, dầu Tràm trà bôi tại chỗ làm giảm phù nề hiệu quả hơn trong tình trạng viêm da do histamine gây ra so với dầu paraffin.

Các nghiên cứu trong ống nghiệm trong thập kỷ qua đã chỉ ra rằng tinh dầu Tràm trà ảnh hưởng đến một số phản ứng miễn dịch, cả trong ống nghiệm và trong cơ thể sống. Ví dụ, các thành phần hòa tan trong nước của dầu có thể ức chế quá trình sản xuất lipopolysacarit gây ra bởi yếu tố hoại tử khối u alpha (TNF-α), interleukin-1β (IL-1β) và IL-10 từ bạch cầu đơn nhân của máu ngoại vi của con người khoảng 50% và của prostaglandin E2 khoảng 30%.

Một lĩnh vực nghiên cứu thú vị khác cho thấy terpine-4-ol điều chỉnh sự giãn mạch và thoát mạch huyết tương liên quan đến chứng viêm do histamine gây ra ở người. Nói cách khác, thành phần hoạt chất của dầu có thể giúp giảm bớt các triệu chứng không dung nạp histamine.

3.3 Sát trùng

Tinh dầu Tràm trà là một chất khử trùng tự nhiên tuyệt vời cho các bệnh nhiễm trùng da và loại dầu này được công nhận là một trong những chất khử trùng mạnh nhất trong tự nhiên. Dầu ngay lập tức thâm nhập vào các lớp bên ngoài của da và được trộn với các loại dầu của cơ thể để điều trị các tình trạng như vết côn trùng cắn, vết cắt, vết bỏng, mụn trứng cá, vết thương bị nhiễm trùng, vết bầm tím, chảy nước mũi, hăm tã, bệnh nấm, nổi mề đay và cháy nắng.

3.4 Chống lão hóa da

Dầu Tràm trà có tác dụng chống oxy hóa rõ rệt, có lợi cho tác dụng chống lão hóa, làm giảm quầng thâm dưới mắt, nếp nhăn, nếp nhăn, sắc tố và các đốm và khuyết điểm khác trên da. Với sự kết hợp của các tác dụng này, tinh dầu Tràm trà trị mụn cho hiệu quả tốt.

== >> Mời bạn xem thêm dược liệu: Dầu hạt Lanh – Giàu dinh dưỡng có lợi cho sức khoẻ

4 Cách sử dụng tinh dầu Tràm trà

4.1 Cách dùng tinh dầu Tràm trà

Chống lão hóa da, trị mụn: Dùng 2 giọt dầu cây trà và 1 thìa Mật Ong để làm sạch da mặt và ngăn ngừa mụn trứng cá. Bạn có thể dùng tăm bông thoa dầu cây trà lên vùng da bị ảnh hưởng hoặc nếu bạn có làn da nhạy cảm – hãy trộn nó với dầu jojoba, hạnh nhân hoặc dầu dừa trước khi sử dụng.

Tràm trà có đẩy mụn không? Câu trả lời là không, tinh dầu này không hữu ích đối với mụn ẩn, vì không chứa hoạt chất có khả năng đẩy mụn như BHA.

Bảo vệ răng miệng: Để chống lại mảng bám, nên dùng kem đánh răng có chứa dầu Tràm trà hoặc thêm một ít vào kem đánh răng thông thường, cũng như thêm một vài giọt vào nước súc miệng. Loại thứ hai giúp cả răng và nướu. Với nướu bị viêm có thể dùng vài giọt dầu bôi lên chỗ đau.

Chất tẩy rửa tự nhiên:

• Pha 20 giọt tinh dầu Tràm trà, 3/4 cốc nước và 1/2 cốc giấm táo vào bình xịt.
• Lắc đều cho đến khi các thành phần được trộn lẫn.
• Xịt trực tiếp lên bề mặt và lau bằng vải khô.

4.2 Dạng dùng và chỉ định

Công dụng của Tràm trà trong mỹ phẩm là gì? Tinh dầu Tràm trà có thể được sử dụng trong các chế phẩm xoa bóp trị viêm họng, viêm da, trong mỹ phẩm. Hiện được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất kem đánh răng, nước súc miệng, trị vết thương bỏng, rắn cắn, cầm máu, trị bệnh ngoài da như mụn trứng cá, ngứa ngáy, mề đay, đau nhức, nứt nẻ, viêm lợi, nhiễm khuẩn phụ khoa…

4.3 Liều lượng

Dưới đây là liều lượng tinh dầu Tràm trà đã được sử dụng trong các thử nghiệm lâm sàng:

• Thuốc đặt âm đạo 200mg trị viêm âm đạo.
• Tẩy tế bào chết mí mắt bằng dầu Tràm trà 5-50% cho bệnh viêm bờ mi.
• Gel dầu Tràm trà 5-20% trị mụn.

Đối với trẻ em, nên pha loãng 1-2 giọt dầu Tràm trà trong một muỗng cà phê dầu ô liu hoặc dầu hạnh nhân trước khi thoa lên da.

4.4 Tác dụng phụ và lưu ý

Mọi người có thể có phản ứng dị ứng với tinh dầu Tràm trà, từ viêm da tiếp xúc nhẹ đến nổi mụn nước và phát ban nghiêm trọng; có tới 3,5% người có thể bị dị ứng với tinh dầu Tràm trà. Thoa dầu nguyên chất có nhiều khả năng gây ra phản ứng nhất, trong khi sử dụng mỹ phẩm có chứa tinh dầu Tràm trà thì ít có khả năng hơn.

Nếu lỡ nuốt phải tinh dầu Tràm trà có thể dẫn tới: Buồn ngủ, lú lẫn, phát ban, mất kiểm soát và phối hợp cơ bắp, hôn mê. Ngoài ra, không nên dùng tinh dầu Tràm trà nếu bị chàm vì có thể làm bệnh nặng hơn.

5 Tài liệu tham khảo

1. Tác giả Ibrahim Kasujja (Đăng vào tháng 3 năm 2021). Critical Evaluation of Melaleuca alternifolia : A Review of the Phytochemical Profile, Pharmacological Attributes and Medicinal Properties in the Botanical, Human and Global Perspectives, Open Journal of Medicinal Chemistry. Truy cập ngày 15 tháng 4 năm 2023. 

2. Tác giả Бетина Цветкова (Đăng vào năm 2022). Useful properties and use of tea tree (Melaleuca alternifolia), Sanat.io. Truy cập ngày 15 tháng 4 năm 2023. 

3. Tác giả Võ Văn Chi (Xuất bản năm 2021). Tràm trà Úc trang 1038, Từ điển cây thuốc Việt Nam. Truy cập ngày 15 tháng 4 năm 2023.