Óc Chó (Juglans regia L.)
Hạt óc chó được biết đến khá phổ biến với công dụng làm chữa ho suyễn, tiết tinh, tiểu tiện nhiều, họ lậu, gối lưng đau mỏi và liệt dương. Trong bài viết này, Thuốc Gia Đình xin gửi đến bạn đọc những thông tin chi tiết về Hạt óc chó.
1 Giới thiệu về cây óc chó (hồ đào)
Cây Óc chó hay còn được biết đến với cái tên Hồ đào, tên khoa học của loại cây này là Juglans regia L., là chi thuộc họ Hồ đào – Juglandaceae. Hạt óc chó Tiếng Anh là Walnut.
1.1 Hình ảnh quả hồ đào và óc chó tươi
Cây có thân rất lớn, có thể cao lên tới 30m. Vỏ thân của cây rất nhẵn và có màu sắc giống như tro. Lá của cây rất lớn, có thể dài tới 40cm và được chia thành nhiều chiếc nhỏ. Mỗi chiếc lá chét có thể dài từ 6-15cm và rộng từ 3-6cm, hình dạng trái xoan nguyên, có gân giữa lồi ở mặt dưới. Cây sinh hoa đơn tính, hoa có màu lục nhạt. Hoa đực được sắp xếp thành đuôi sóc thõng xuống, còn hoa cái được sắp xếp thành từ 2-5 cái ở cuối các nhánh. Quả của cây này là loại hạch to, vỏ ngoài của quả có màu lục và có chất nhầy, có thể dễ dàng hoá đen khi bị chà xát. Vỏ quả và vỏ của hạch rất cứng, bao gồm 2 van để bảo vệ hạt và 2 lá mầm to, chia thuỳ và nhăn nheo giống như nếp của óc động vật.
1.2 Thu hái và chế biến
Để sử dụng, người ta thường dùng phần hạt của cây Hồ đào, còn được gọi là Semen Juglandis hoặc Hồ đào nhân. Ngoài ra, cành, lá, vỏ cây và vỏ quả cũng được sử dụng.
Thời điểm thu hoạch quả thường diễn ra vào tháng 9-10, khi đó người ta sẽ đập vỡ hạch để lấy nhân hạt. Còn cành, lá và vỏ cây có thể được thu hoạch vào bất kỳ thời điểm nào trong năm.
1.3 Đặc điểm phân bố
Phù hợp với khí hậu cao nguyên, trong môi trường ánh sáng đầy đủ và ẩm ướt. Hoa nở từ tháng 3 đến tháng 5, quả chín vào tháng 9 và tháng 10.
Các tỉnh Lâm Đồng, Khánh Hoà, Cao Bằng, Hà Giang, Lào Cai và Lai Châu đều có thể trồng loại cây này. Nguồn gốc của loại cây này xuất phát từ vùng Địa Trung Hải ở châu Âu, đã được trồng ở Ấn Độ, Trung Quốc và nhiều nơi khác trên thế giới.
2 Thành phần hóa học
Trong hạt óc chó, chúng ta có thể tìm thấy một tỉ lệ ẩm lên đến 17,59%, protid chiếm 11,05%, lipid là 41,98%, chất dẫn xuất chiếm 26,50%, cellulose là 1,30%, và tro là 1,60%. Bên cạnh đó, hạt óc chó còn chứa một lượng dầu khô đáng kể, gồm chủ yếu các glycerid của axit linoleic và linolenic. Ngoài ra, hạt còn giàu hydroxy-5-tryptamin, đồng, Kẽm, K, Mg, S, Fe, Ca và các Vitamin A, B, C, D. Dầu hạt óc chó có mùi đặc trưng dễ chịu nhưng có thể dễ bị mùi hôi.
3 Tác dụng – Công dụng của cây Hạt óc chó (hồ đào)
3.1 Tác dụng dược lý
3.1.1 Giàu chất chống oxy hóa
Trong quả óc chó có nhiều chất chống oxy hóa như Vitamin E, Melatonin và polyphenol cao trong vỏ quả. Có một nghiên cứu chỉ ra rằng ăn một bữa ăn giàu quả óc chó có thể giảm lượng cholesterol “xấu” bị oxy hóa trong cơ thể, từ đó giúp ngăn ngừa tình trạng xơ vữa động mạch.
3.1.2 Giàu Omega-3
Óc chó là một nguồn giàu chất béo omega-3, cung cấp hàm lượng cao hơn so với hầu hết các loại hạt khác. Chất béo omega-3 trong óc chó được gọi là axit alpha-linolenic (ALA), một chất béo thiết yếu cho cơ thể. Một lượng ăn đơn của quả óc chó cung cấp đủ lượng ALA được khuyến cáo cho một ngày. Mỗi gam ALA bạn tiêu thụ mỗi ngày có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim đến 10%.
3.1.3 Giảm viêm
Óc chó là một loại quả giàu polyphenol, giúp ngăn ngừa stress oxy hóa và viêm. Trong óc chó còn chứa ellagitannin, một hợp chất có tính chất chống viêm và được chuyển hóa thành urolithin bởi vi khuẩn có lợi trong ruột. Ngoài ra, óc chó cũng là nguồn giàu chất béo omega-3 ALA, magiê và axit amin Arginine, giúp giảm viêm hiệu quả.
3.1.4 Thúc đẩy đường ruột khỏe mạnh
Sử dụng quả óc chó có thể ủng hộ sức khỏe của hệ vi sinh vật và đường ruột, bao gồm khả năng tăng cường vi khuẩn có lợi và cung cấp chất béo butyrate dinh dưỡng cho ruột. Một nghiên cứu trên 194 người đã ăn 1,5 ounce (43 gram) quả óc chó mỗi ngày trong 8 tuần, cho thấy họ đã tăng lượng vi khuẩn có lợi so với giai đoạn trước khi ăn quả óc chó.
3.1.5 Giảm nguy cơ mắc một số bệnh ung thư
Theo nghiên cứu trên động vật và con người, ăn quả óc chó có thể giúp giảm nguy cơ mắc ung thư vú, tuyến tiền liệt và ung thư đại trực tràng. Điều này có thể do quả óc chó giàu polyphenol ellagitannin và một số vi khuẩn đường ruột có khả năng chuyển đổi thành urolithin, có tác dụng chống viêm và giúp ngăn chặn sự kích hoạt của thụ thể hormone trong cơ thể, giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư liên quan đến nội tiết tố.
3.1.6 Hỗ trợ kiểm soát cân nặng
Quả óc chó chứa một lượng calo khá cao, tuy nhiên năng lượng hấp thụ từ chúng lại thấp hơn 21% so với dự kiến dựa trên thành phần dinh dưỡng của chúng. Việc ăn quả óc chó thường xuyên có thể giúp kiểm soát cảm giác đói và thèm ăn. Một nghiên cứu trên con người đã cho thấy rằng việc uống sinh tố từ quả óc chó hàng ngày trong 5 ngày giúp giảm cảm giác đói và thèm ăn. Ngoài ra, tiêu thụ quả óc chó cũng có thể kích hoạt vùng não giúp giảm tín hiệu thèm ăn.
3.1.7 Giảm nguy cơ bệnh tiểu đường loại 2
Theo các nghiên cứu, ăn quả óc chó có thể giúp kiểm soát cân nặng và giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2. Tuy nhiên, dầu óc chó cũng có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu ở những người bị bệnh tiểu đường loại 2, không chỉ ảnh hưởng đến cân nặng của họ. Theo một nghiên cứu, việc sử dụng 1 muỗng canh dầu óc chó ép lạnh mỗi ngày trong 3 tháng đã giúp giảm 8% lượng đường trong máu lúc đói và giảm trung bình huyết sắc tố A1C trong 3 tháng.
3.1.8 Có thể giúp hạ huyết áp
Các nghiên cứu cho thấy rằng quả óc chó không chỉ có lợi cho việc kiểm soát cân nặng và giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2, mà còn dầu óc chó cũng có tác dụng hỗ trợ kiểm soát lượng đường trong máu ở những người mắc bệnh tiểu đường loại 2. Một nghiên cứu đã chứng minh rằng việc tiêu thụ 1 muỗng canh dầu óc chó ép lạnh mỗi ngày trong 3 tháng có khả năng giảm 8% lượng đường trong máu lúc đói và giảm lượng huyết sắc tố A1C trung bình trong 3 tháng.
3.1.9 Hỗ trợ thể chất
Các chuyên gia dinh dưỡng khuyên rằng quả óc chó là một phần không thể thiếu của chế độ ăn uống lành mạnh bởi nó chứa nhiều dưỡng chất cần thiết như vitamin, khoáng chất, chất xơ và chất béo. Ngoài ra, các nghiên cứu cũng cho thấy rằng việc ăn quả óc chó có thể giúp giảm nguy cơ suy giảm thể chất đến 13% ở những người có chế độ ăn uống tốt nhất.
3.1.10 Hỗ trợ chức năng não bộ
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng quả óc chó có thể cải thiện chức năng não. Điều này bởi vì nó chứa các chất dinh dưỡng giúp giảm tổn thương oxy hóa và viêm trong não, giúp tăng cường khả năng học tập, trí nhớ và giảm sự lo lắng. Ngoài ra, ăn quả óc chó cũng được liên kết với việc cải thiện chức năng não ở người lớn tuổi.
3.1.11 Hỗ trợ sức khỏe sinh sản nam giới
Theo các nghiên cứu, quả óc chó là một loại thực phẩm tốt cho sức khỏe sinh sản của nam giới. Việc ăn 75 gam quả óc chó mỗi ngày trong ba tháng đã được chứng minh giúp cải thiện hình dạng, sức sống và khả năng vận động của tinh trùng ở nam giới. Các nghiên cứu trên động vật cũng cho thấy rằng quả óc chó có thể giúp bảo vệ tinh trùng khỏi tổn thương oxy hóa.
3.1.12 Cải thiện mỡ máu
Thực phẩm giàu cholesterol LDL và chất béo trung tính “xấu” có thể tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Tuy nhiên, việc thường xuyên ăn quả óc chó có thể giúp giảm mức cholesterol và chất béo trung tính. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng ăn 1,5 ounce (45 gam) quả óc chó hàng ngày trong 8 tuần giúp giảm 5% tổng lượng cholesterol, 5% cholesterol LDL và 5% chất béo trung tính. Hơn nữa, việc ăn quả óc chó còn giảm gần 6% chỉ số apolipoprotein-B, một yếu tố nguy cơ chính gây bệnh tim mạch.
3.2 Vị thuốc Hạt óc chó – Công dụng theo y học cổ truyền
3.2.1 Tính vị, tác dụng
Nhân hạt Óc chó có vị ngọt, tính ấm và có tác dụng nhuận tràng, nhuận phế định suyễn và bổ thận cố tinh.
Cành, lá có vị đắng chát, tính bình và có độc. Cành lá, vỏ cây, vỏ quả ngoài đều có tác dụng sát trùng, giải độc, tiêu thũng chỉ dương.
3.2.2 Tác dụng của quả óc chó (với phụ nữ)
Nhân hạt là nguồn cung cấp giàu chất dinh dưỡng như protein, chất béo và đường, được xem như một loại thực phẩm bổ dưỡng. Trong y học Trung Quốc, nhân hạt thường được sử dụng để chữa ho suyễn, tiết tinh, tiểu tiện nhiều, họ lậu, gối lưng đau mỏi, liệt dương. Liều lượng thông thường là 4-12g và có thể kết hợp với các loại thuốc khác.
Vỏ cây, vỏ quả ngoài và cành lá được sử dụng để điều trị ngưu bì tiên và giới tiên; ở Ấn Độ, vỏ cây được sử dụng để điều trị giun; lá cây được sử dụng để điều trị các bệnh về da như ghẻ ngứa, chốc lở, phát ban da và các bệnh về tràng như tràng nhạc và tạng lao. Quả của cây cũng có tác dụng giúp chuyển hoá trong bệnh thấp khớp.
Ở châu Âu và các nước phương Tây, nhân hạt được sử dụng để điều trị nhiều loại bệnh như đái đường, ỉa chảy, bệnh ngoài da, lao phổi, đái dầm và ký sinh đường ruột. Ngoài ra, lá tươi của cây cũng được sử dụng để điều trị một số bệnh như bệnh tràng nhạc, bệnh lao phổi và các bệnh về da như ghẻ ngứa, chốc lở và phát ban da. Nó cũng có tác dụng giảm áp lực và giảm Glucose – huyết nhẹ.
4 Cách ăn và sử dụng quả óc chó (hạt hồ đào)
Ăn quả óc chó lần đầu, bạn nên dùng 1-2 quả để quen dần. Không nên bỏ lớp vỏ mỏng, vỏ lụa của quả óc chó, chúng có chứa nhiều dinh dưỡng cần thiết cho thai kỳ. Quả có chất chống oxy hóa tập trung chủ yếu ở lớp da màu nâu, có vị đắng. Nhai kỹ, ăn từ từ để cảm nhận vị bùi, ngọt và hấp thu tốt. Quả óc chó dễ hư hỏng nên cần bảo quản cẩn thận và nên sử dụng một ít mỗi ngày để giữ giá trị dinh dưỡng của quả.
5 Ai không nên ăn hạt óc chó (hồ đào)?
Quả óc chó rất tốt cho sức khỏe nhưng có thể gây dị ứng. Nếu bạn bị dị ứng quả óc chó, hãy tránh hoàn toàn chúng. Quả óc chó cũng chứa nhiều axit phytic, làm suy yếu quá trình hấp thụ khoáng chất. Tuy nhiên, hầu hết mọi người không cần phải lo lắng về điều này.
6 Bài thuốc từ Hạt óc chó (hồ đào)
6.1 Trị các triệu chứng như tiết tinh, thận lạnh, đau buốt ngang lưng, rũ mỏi, liệt dương, đái són, đái luôn vãi đái
Dùng một số loại thảo dược như Ba Kích 10g, Cẩu Tích 8g, Hạt Óc chó 12g, Ích Trí Nhân 8g, Ô Dược 8g. Để sử dụng, bạn có thể đun sôi các thành phần này với nước để tạo thành một chất lỏng, sau đó uống.
6.2 Đau nhức do chấn thương
Giã nhỏ hạt Óc chó và trộn với rượu, sau đó uống. Ngoài ra, bạn cũng có thể giã lá tươi hoặc vỏ quả và đắp lên vùng bị đau nhức để giảm đau.
6.3 Hen suyễn hoặc đái ra cả sỏi
Dùng hạt Óc chó để điều trị. Để sử dụng, hãy giã hạt Óc chó và nấu thành cháo, sau đó ăn vào thường xuyên để giúp giảm các triệu chứng.
7 Tài liệu tham khảo
- Từ điển Cây thuốc Việt Nam Tập 1 (Xuất bản năm 2021). Hạt óc chó trang 90 – 91, Từ điển Cây thuốc Việt Nam Tập 1. Truy cập ngày 14 tháng 2 năm 2023.
- Tác giả Marsha McCulloch và cộng sự (Đăng ngày 10 tháng 3 năm 2023). 13 Proven Health Benefits of Walnuts, Healthline. Truy cập ngày 07 tháng 04 năm 2023.