Mật Ong

Mật ong không chỉ được sử dụng như một sản phẩm dinh dưỡng mà là một phương pháp điều trị cho các tình trạng lâm sàng từ chữa lành vết thương đến điều trị ung thư. Những đặc điểm, công dụng vô cùng đa dạng của mật ong sẽ là gì ? Vậy xin mời bạn đọc tham khảo một số các thông tin bổ ích có thể bạn chưa biết đến tại Thuốc Gia Đình (trungtamthuoc.com).

1 Giới thiệu về Mật ong

Mật Ong là một trong những sản phẩm từ tự nhiên vô cùng quý giá và gần gũi với đời sống con người từ xa xưa. Theo các nguồn tài liệu khoa học hiện nay cho thấy, mật ong vô cùng hữu ích và có tác dụng bảo vệ trong điều trị các tình trạng bệnh lý khác nhau như tim mạch, thần kinh, hô hấp, tiêu hóa,…. Có vô số bằng chứng chứng minh được các công dụng của nó. Vậy nên, mật ong luôn được khuyến khích sử dụng.

1.1 Đặc điểm và lịch sử hình thành

Khi nhắc đến mật Ong, người ta sẽ nghĩ đến một chất lỏng đặc sánh, hơi lỏng và dính nhớt, có màu trắng đến vàng nhạt hoặc vàng cam đến nâu hơi vàng. Khi để lâu hoặc để lạnh sẽ có những tinh thể dạng hạt dần dần tách ra. Mật ong có mùi thơm, vị ngọt.

Theo dược điển Việt Nam, mật ong là mật của con Ong mật gốc châu Á ( Apis cerana Fabricus ) hay Ong mật gốc châu  u ( Apis mellifera L.), thuộc họ Ong mật (Apidac). Hay có tài liệu, Mật ong là sản phẩm tự nhiên được hình thành từ mật hoa của ong mật. Cách đây hàng nghìn năm, mật ong đã được con người sử dụng. Phần lớn dân số cổ đại, bao gồm cả người Hy Lạp, Trung Quốc,… đã sử dụng mật ong với mục đích dinh dưỡng lẫn dược tính của nó. 

Có tài liệu ghi chép, hàng nghìn năm trước Chúa đã truyền cảm hứng cho những con ong xây tổ trên đồi, trên cây và trong nơi ở của con người, từ cơ thể ong có thể tiết ra một số thức uống có màu sắc khác nhau, trong đó có mật giúp chữa bệnh cho con người. 

1.2 Thành phần hóa học

Mật ong là một hỗn hợp của các hợp chất hóa học. XIn mời bạn đọc có thể theo dõi bảng dưới đây.

1.3 Chế biến và thu hoạch

Thông thường khi câu fong mật vít nắp trên 70% số lỗ đựng mật, người dân có thể tiến hành thu hoạch mà vẫn đảm bảo được chất lượng mật mặc dù theo đúng chuẩn quy định là ong vít nắp 100%. Nếu mật còn non mà đã thu hoạch thì mật dễ xuất hiện hiện tượng kết  tinh, vì trong mật này có chứa khoảng 30-50% nước nên sẽ dễ bị nhiễm khuẩn và hỏng.

Theo dân gian hiện nay ở Việt Nam, người ta dùng thùng quay mặt. Cụ thể là dùng lực ly tâm để mật ong trong lỗ tổ bắn ra ngoài. Phương pháp này giúp người dân dễ dàng lấy mật và nhanh chóng.

Sau khi thu hoạch mật, người dân tiến hành loại bỏ các tạp chất lẫn vào mật như sáp ong, mảnh sáp, bọt bẩn,… bằng vải màn hoặc lưới inox để lọc. Sau đó sẽ để mật trong can và đậy kín, đặt ở nơi thoáng mát và không để gần những nơi có mùi như dầu hỏa, mắm tôm.

2 Tác dụng của mật ong

2.1 Tác dụng dược lý

Để kể hết được tác dụng của mật ong đối với sức khỏe con người là điều không thể. Dưới đây là một vài tác dụng nổi bật của mật ong

• Tác dụng chống oxy hóa:

Trong mật ong có hợp chất là phenolic – yếu tố chịu trách nhiệm chính đối với hoạt động chống oxy hóa của mật ong. Khả năng chống oxy hóa của mật còn liên quan đến độ sáng của mật ong, vậy nên mật ong sẫm màu có giá trị chống oxy hóa hơn.

• Tác dụng kháng khuẩn

Phần lớn dược tính này dựa trên phản ứng oxy hóa Glucose và một số yếu tố khác như áp suất thẩm thấu, pH, khả năng oxy hóa khử thấp,… Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng hoạt tính kháng khuẩn của mật ong ở nồng độ ức chế tối thiểu. Do đó, mật ong có nồng độ tối thiểu cần thiết để ức chế hoàn toàn sự phát triển của vi khuẩn.

• Ngăn ngừa ung thư:

Các tế bào ung thư được đặc trưng bởi quá trình luân chuyển apoptotic không đầy đủ và sự tăng sinh tế bào không kiểm soát. Các hóa chất được áp dụng để điều trị ung thư là chất gây ra quá trình chết theo chu trình. Mật ong tạo ra quá trình cheét theo chu trình trong nhiều loại tế bào ung thư thông qua quá trình khử cực của màng ty thể.

• Chống viêm và điều hòa miễn dịch

Viêm mãn tính có thể ức chế chữa bệnh bằng cách làm hỏng các mô. Hàm lượng phenolic của mật ong có tác dụng chống viêm. Các phenolic và Flavonoid là những hợp chất ức chế các hoạt động tiền viêm của COX-2 và tổng hợp oxit nitric cảm ứng. 

Ngoài ra, mật ong làm tăng tế bào lympho T và B, kháng thể, bạch cầu và tạo ra các phản ứng miễn dịch sơ cấp và thứ cấp trong cơ thể.

• Chữa lành vết thương

Với hoạt tính sinh học là kháng khuẩn, kháng virus, chống viêm và chống oxy hóa. Mật ong kích thích bạch cầu giải phóng các cytokine, bắt đầu quá trình sửa chữa mô. Ngoài ra, còn kích thích các phản ứng miễn dịch tạo ra các kháng thể. Sử dụng mật ong có thể kiểm soát và điều trị các vết thương cấp tính và các vết bỏng nhẹ đến trung bình.

• Hỗ trợ điều trị tiểu đường
• Điều trị bệnh hen suyễn

Trong y học dân gian, người ta thường dùng mật ong để điều trị chứng viêm, ho và sốt. Mật ong có khả năng giảm các triệu chứng liên quan đến bệnh hen suyễn hoặc giúp phòng ngừa sự khởi phát của bệnh

• Giảm nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch

Trong mật ong có các thành phần là flavonoid giúp chống oxy hóa, chống huyết khối, chống thiếu máu cục bộ, giãn mạch và làm giảm nguy cơ rối loạn mạch vành.

• Liệu pháp bảo vệ thần kinh
• Bảo vệ đường tiêu hóa

Có thể nói, mật ong có vai trò rất lớn hỗ trợ các tình trạng khác nhau của đường tiêu hóa, như các rối loạn răng miệng, chứng khó tiêu, một phần của liệu pháp bù nước bằng đường uống. Ngoài ra, hiện nay còn có các nghiên cứu cho rằng, mật ong còn có khả năng diệt khuẩn chống lại vi khuẩn Hp.

• Giúp săn chắc, và tái tạo làn da

2.2 Công dụng của Mật ong theo YHCT

2.2.1 Tính vị, quy kinh

Tính vị: Cam, bình

Quy kinh: phế, tỳ, đại trường

2.2.2 Công năng chủ trị

Bổ trung, nhuận táo, chi thống, giải độc

Chủ trị: Tỳ vị hư nhược, đua thượng vị, ho, táo bón, giải độc Ô dầu, điều hòa các vị thuốc.

3 Một số bài thuốc từ Mật ong

3.1 Bài thuốc trị ho lâu ngày

Pha mật ong cùng với 1 cốc nước ấm và 1 lát chanh để uống giúp giảm ho, tiêu đờm

3.2 Bài thuốc trị cảm lạnh

Dùng nước cốt chanh cùng mật ong với một lượng bằng nhau, sau đó cho thêm Gừng ( bột hoặc lát đập dập đều được ). Ngày có thể dùng nhiều lần để giúp nhanh giải cảm.

3.3 Bài thuốc giảm cân

Cho tinh bột nghệ và mật ong với tỷ lên 2:1, rồi cho nước ấm vào khuấy đều để uống. Để hiệu quả hơn nữa, có thể thêm 1 thìa cốt chanh vào để đẩy nhanh thời gian đốt mỡ.

3.4 Bài thuốc chữa đau dạ dày

Chỉ cần hòa tan mật ong nguyên chất với nước ấm uống vào đầu mỗi buổi sáng sẽ giúp bảo vệ được hệ tiêu hóa

4 Cách phân biệt mật ong thật và giả

Hiện nay trên thị trường có vô vàn những loại mật ong, và cũng vô số những mặt hàng mật ong ” giả”. Vậy cách phân biệt và một số những đặc điểm điển hình để có thể phân biệt mật ong thật một cách dễ dàng và nhanh chóng. Dưới đây là một số thông tin mà chúng tôi có thu thập được.

• Phấn hoa: Mật ong chứa nhiều phấn hoa và tạp chất nếu không lọc kỹ vì thế có hiện tượng nổi gợn trắng bọt phía trên nếu để 1 thời gian (Loại mà có sẵn thì chưa chắc do mật dỏm nó rắc sẵn phấn và sáp ong lên miệng).
• Gas: Mật ong thật sẽ có gas tùy loại mà ít hay nhiều (mật ong rừng gas rất mạnh) nếu lắc lên trong chai kín sẽ thấy bóng khí nổi nhiều (nước đường không làm được điều này).
• Oxit: Do mật ong chứa rất nhiều khoáng nên để thời gian dài nó sẽ bị sậm lần thậm chí đen lần do bị oxit hóa. Chai mở càng nhanh oxit.

• Mật ong giả bỏ vào vào tủ lạnh bị đóng đường

Tùy vào loại hoa mà (Lượng đường) mật có thể bị kết tinh hay không (kết tủa đường) đa số mật ong bị kết tinh khi để lâu ngăn mát tinh thể li ti rất đều, nhỏ nhưng mật ong giả thì có thể hoàn toàn không do bỏ thêm phụ gia khiến đường không còn đặc tính ban đầu và ko thể kết tinh (Mật ong rừng tràm thì không bị hiện tượng kết tinh do đặc điểm của hoa Tràm lượng đường rất thấp).

5 Tài liệu tham khảo

1. Dược Điển Việt Nam II ( Xuất bản năm 2018). Mật ong trang 1246-1247, Dược điển Việt Nam II. Truy cập ngày 23 tháng 5 năm 2023.
2. Tác giả Saeed Samarghandian và cộng sự, ngày đăng năm 2017. Honey and Health: A Review of Recent Clinical Research, pubmed. Truy cập ngày 23 tháng 5 năm 2023