Đại Giả Thạch (Xích Thạch – Hematite)

Đại giả thạch nằm trong một trong những loại đá chữa bệnh được cho là có nhiều lợi ích về thể chất và tinh thần. Trong bài viết này, Thuốc Gia Đình xin gửi đến bạn đọc những thông tin chi tiết về loại đá này.

1 Giới thiệu về Đại Giả Thạch

Đại giả thạch hay còn gọi là Tu hoàn (Bản Kinh), Huyết sư, Hoàng thổ đỏ, Thổ chu, Chu thạch, Xích thạch, Huyết thạch, Tử châu, Linh lăng, Thiết chu, Kinh thiết, Đại giả thạch (Hoà Hán Dược Khảo) Hà giả thạch, Đinh đầu đại giả (Trung Quốc Dược Học Đại Từ Điển); với tên khoa học là Hematite.

Nhìn chung, Đại giả thạch là một khoáng chất đa năng có lịch sử sử dụng lâu dài của con người. Cho dù đó là cho các ứng dụng công nghiệp, mục đích nghệ thuật hay đặc tính siêu hình, hematit vẫn tiếp tục được đánh giá cao vì những đặc tính độc đáo của nó.

1.1 Đại giả thạch là gì?

Đại giả thạch là một loại quặng sắt. Đó là một tảng đá màu đỏ sẫm mà từ đó con người lấy được sắt. Nó có màu đỏ hoặc nâu với ánh đất. Nó là một khoáng vật oxit nặng và thường cứng, tạo thành quặng sắt quan trọng nhất. Nó có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp “máu” để ám chỉ đến màu đỏ của nó. 

Đây là quặng sắt quan trọng nhất trên thế giới. Đây là khoáng chất phong phú nhất trên bề mặt Trái đất và trong lớp vỏ nông. Nó là một loại khoáng chất được tìm thấy trong đá trầm tích và đá lửa. 

Đại giả thạch cũng có thể hình thành do hoạt động của núi lửa. Nó có tính chất thuận từ. Các tinh thể Đại giả thạch có màu xám thép và ánh kim loại được gọi là quặng sắt đặc trưng. Quặng có vảy mỏng được gọi là Đại giả thạch mica. Nó có độ trong suốt mờ đục và các vết nứt không đều. Đại giả thạch cứng hơn quặng sắt nguyên chất.

1.2 Nguồn gốc

Hematit xuất hiện ở nhiều môi trường địa chất khác nhau và là một trong những khoáng chất chứa sắt dồi dào nhất được tìm thấy trên Trái đất. Nó được phân bố rộng rãi và có thể được tìm thấy trong nhiều loại đá và trầm tích khác nhau . Dưới đây là một số nguồn tự nhiên và sự xuất hiện của hematit:

• Trầm tích : Hematite thường được tìm thấy trong đá trầm tích, đặc biệt là những loại có nguồn gốc hóa học hoặc sinh hóa. Nó hình thành dưới dạng kết tủa từ Dung dịch nước hoặc là kết quả của các phản ứng hóa học trong môi trường nước. Các trầm tích hematit có thể xảy ra ở các thành tạo sắt dải (BIF) , là nguồn cung cấp quặng sắt quan trọng.
• Mạch thủy nhiệt : Hematite cũng có thể được tìm thấy trong các mạch thủy nhiệt, được hình thành khi chất lỏng nóng giàu khoáng chất di chuyển qua các vết nứt trong đá và lắng đọng khoáng chất. Trong những môi trường này, hematit có thể hình thành cùng với các khoáng chất khác như thạch anh , canxit và sunfua.
• Biến chất tiếp xúc : Hematit có thể được hình thành thông qua biến chất tiếp xúc, xảy ra khi đá phải chịu nhiệt độ cao và điều kiện áp suất thấp gần sự xâm nhập của lửa. Sức nóng từ sự xâm nhập làm biến đổi các tảng đá xung quanh, dẫn đến sự hình thành các mạch hoặc nốt hematit.
• Phong hóa và xói mòn : Hematit có thể được hình thành do quá trình phong hóa và xói mòn của đá chứa sắt. Khi các khoáng chất giàu sắt trong đá tiếp xúc với oxy và nước theo thời gian, chúng có thể bị oxy hóa và biến thành hematit. Quá trình này thường được quan sát thấy trong các mặt cắt đất và các vết lộ do phong hóa.
• Hematite sao Hỏa : Hematite cũng đã được xác định trên hành tinh sao Hỏa. Trên thực tế, trầm tích hematit trên Sao Hỏa đóng một vai trò quan trọng trong việc gợi ý sự hiện diện trước đây của nước trên hành tinh này. Hematit được tìm thấy trên Sao Hỏa được cho là đã hình thành trong môi trường nước cổ xưa, cho thấy khả năng có nước lỏng trên bề mặt hành tinh.

Điều đáng chú ý là hematit có thể xuất hiện ở nhiều dạng và hình dạng khác nhau, chẳng hạn như dạng botryoidal (hình cầu), dạng bảng, khối lớn hoặc dạng vảy mica. Những dạng khác nhau này góp phần vào sự xuất hiện đa dạng của hematit trong tự nhiên.

1.3 Sự hình thành Đại Giả Thạch

Hematit có thể hình thành thông qua một số quá trình địa chất tùy thuộc vào môi trường và điều kiện cụ thể. Dưới đây là một số thành tạo địa chất chính liên quan đến hematit:

• Thành hệ sắt dải ( BIFs ) : Một trong những nguồn hematit quan trọng là thành hệ sắt dải. BIF được hình thành trong thời kỳ Tiền Cambri, từ 3,8 tỷ đến 1,7 tỷ năm trước. Những thành tạo này bao gồm các dải khoáng chất giàu sắt xen kẽ, bao gồm hematit, và các lớp giàu silic hoặc silic. BIF hình thành trong các đại dương cổ đại là kết quả của sự kết tủa sắt và silica từ nước biển, thường liên quan đến hoạt động của vi khuẩn oxy hóa sắt. Theo thời gian, các lớp này được nén và thạch hóa thành đá trầm tích .
• Các quá trình thủy nhiệt : Hematit cũng có thể được hình thành thông qua các quá trình thủy nhiệt, trong đó chất lỏng nóng, giàu khoáng chất lưu thông qua các vết nứt hoặc đứt gãy trong đá. Những chất lỏng này thường mang theo sắt hòa tan và các nguyên tố khác. Khi chất lỏng nguội đi và phản ứng với các đá xung quanh, hematit có thể kết tủa và tạo thành các mạch hoặc cặn thay thế. Hematit thủy nhiệt thường được kết hợp với các khoáng chất khác như thạch anh, canxit và sunfua.
• Phong hóa và oxy hóa : Hematit có thể hình thành do quá trình phong hóa và oxy hóa các khoáng chất chứa sắt trong đá. Khi các khoáng chất sắt tiếp xúc với oxy và nước trong thời gian dài, chúng sẽ trải qua các phản ứng hóa học dẫn đến chuyển đổi sắt thành hematit. Quá trình này đặc biệt nổi bật trong môi trường có lượng oxy và độ ẩm dồi dào, chẳng hạn như khí hậu nhiệt đới hoặc ẩm ướt. Sự phong hóa của các loại đá giàu sắt, chẳng hạn như đá bazan hoặc đá chứa magnetite, có thể dẫn đến sự hình thành đất giàu hematit và các trầm tích còn sót lại.
• Quá trình biến chất : Hematit cũng có thể hình thành trong quá trình biến chất, quá trình đá trải qua những thay đổi về nhiệt độ và áp suất. Trong những điều kiện cụ thể, chẳng hạn như trong quá trình biến chất tiếp xúc gần sự xâm nhập của lửa, các khoáng chất chứa sắt có thể phản ứng và biến thành hematit. Hematit biến chất này thường được tìm thấy trong các mạch hoặc nốt sần liên quan đến đá bị biến đổi.

Điều quan trọng cần lưu ý là hematit có thể hình thành trong nhiều môi trường địa chất khác nhau và cơ chế hình thành cụ thể có thể khác nhau tùy thuộc vào điều kiện địa phương. Sự hiện diện của hematit có thể cung cấp những hiểu biết có giá trị về lịch sử địa chất và các quá trình đã xảy ra ở một khu vực cụ thể.

1.4 Phân bố

Brazil và Úc được coi là những nhà sản xuất lớn nhưng hiện nay Trung Quốc đang dẫn đầu cuộc đua và hiện là nhà sản xuất quặng sắt lớn nhất thế giới, tiếp theo là Brazil và Úc. Bên cạnh đó, phần lớn quặng sắt có thể được tìm thấy ở lục địa Bắc Mỹ, Vương quốc Anh, Nga, Nam Phi và Ấn Độ hoặc Ukraine. Các khu vực phân bố quặng sắt quan trọng ở các châu lục khác nhau được đề cập dưới đây:

• Ở Châu Âu, các quốc gia lớn có chất lượng sắt tốt là Thụy Điển, Pháp, Vương quốc Anh, Ukraine, Đức. 
• Ở Bắc Mỹ, nó được tìm thấy ở Hoa Kỳ và Canada, bao gồm các khu vực Hồ Superior, Bang Alabama, Wright, Sept Isles, v.v.
• Ở Nam Mỹ, Brazil là nhà sản xuất nổi tiếng và được biết đến nhiều nhất. Ngoài ra, nó có thể được tìm thấy ở một số vùng của Venezuela và Chile như Thung lũng Orinoco và vùng La Sarena.
• Ở Châu Phi, các khu vực chính là Nam Phi, Liberia, Algeria, Maroc và Tunisia. 
• Úc là một quốc gia là một trong những nhà sản xuất quặng sắt hàng đầu trên thế giới, bao gồm các khu vực như Pilbara, Tailoring Peak, Mt. Goldsworthy, Mt. Tom Price, vùng Kalanooka, Mt. Newman, và ngoài ra còn có ở Queensland , New South Wales và Tasmania.
• Ở châu Á, các khu vực chính bao gồm Nga, Trung Quốc và Ấn Độ. Ngoài ra, Philippines cũng là một trong những khu vực có quặng sắt.

1.5 Thuộc tính của Đại giả Thạch

1.6 Tính chất vật lý

Các tính chất vật lý của khoáng chất này mô tả nó có màu xám kim loại hoặc đỏ, có một vệt màu đỏ tươi đến đỏ sẫm trong khi ánh kim loại đến rực rỡ. Độ mờ của nó mô tả nó là mờ đục trong khi nó có độ cứng Mohd là 6,5 và trọng lượng riêng là 5,26 trong khi mật độ của nó là 5,26 g / cm³ (Đã đo) và 5,255 g / cm³ (Đã tính toán). Bên cạnh đó, nó là một khoáng chất lượng giác giòn, không đều hoặc không đồng đều, trong đó các đặc tính chẩn đoán của nó cho thấy nó có từ tính sau khi nung nóng.

Đặc tính quang học của khoáng vật này là nó là một loại dị hướng có màu thay đổi từ đỏ nâu đến đỏ vàng trong khi cặp song sinh xuyên thấu của nó ở {0001} hoặc {1010} ở mặt phẳng thành phần. Ngoài ra, dấu quang học của nó là Uniaxis, có độ nhẹ và độ lưỡng chiết rất cao δ = 0,280.

1.7 Tính chất hóa học

• Thành phần : Hematite bao gồm các nguyên tử sắt (Fe) và oxy (O), với hai nguyên tử sắt liên kết với ba nguyên tử oxy trong mỗi đơn vị công thức (Fe2O3).
• Hàm lượng sắt : Hematite là một nguồn sắt phong phú, thường chứa khoảng 70% trọng lượng là sắt. Hàm lượng sắt cao này làm cho nó trở thành quặng quan trọng để khai thác sắt và sản xuất thép.
• Cấu trúc tinh thể : Hematite kết tinh theo hệ tinh thể lượng giác, tạo thành tinh thể hình thoi. Cấu trúc tinh thể của nó bao gồm các nguyên tử oxy xếp chặt với các ion sắt chiếm các vị trí xen kẽ.
• Tính ổn định : Hematite là hợp chất ổn định trong điều kiện bình thường. Nó có khả năng chống lại thời tiết hóa học và hầu như không thay đổi trong thời gian dài.
• Tính chất oxi hóa khử : Hematite có thể trải qua các phản ứng oxi hóa khử, nghĩa là nó có thể cho và nhận điện tử. Nó có thể bị khử để tạo thành magnetite (Fe3O4) hoặc sắt kim loại khi có mặt các chất khử.
• Tính chất từ ​​tính : Hematit nguyên chất không có từ tính, nhưng một số mẫu hematit nhất định có thể biểu hiện từ tính yếu do sự hiện diện của một lượng nhỏ tạp chất magnetit. Những mẫu hematit từ tính này thường được sử dụng trong các ứng dụng trang sức và trị liệu.
• Tính axit-bazơ : Hematit không tan trong nước và hầu hết các axit. Nó ổn định và không bị ảnh hưởng bởi các axit yếu như axit clohydric loãng hoặc axit sulfuric. Tuy nhiên, axit đậm đặc và kiềm mạnh có thể tấn công và hòa tan hematit theo thời gian.
• Khả năng phản ứng : Hematit có thể phản ứng với nhiều loại hóa chất khác nhau trong điều kiện thích hợp. Ví dụ, nó có thể phản ứng với carbon monoxide (CO) để tạo ra kim loại sắt và carbon dioxide (CO2) trong quá trình được gọi là khử hematit.

2 Công dụng của Đại Giả Thạch theo Y học cổ truyền

2.1 Tính vị, tác dụng

Tính vị: Cay, lạnh

Quy kinh: Can, Tâm bào

Tác dụng: Bình Can tiềm dương, Giáng khí và cầm nôn, cầm máu, trấn khí nghịch, dưỡng âm huyết.

2.2 Liều dùng

Ngày dùng 10 – 30g

2.3 Kiêng kỵ

Ngoại cảm phong hàn và mới bị bệnh nhiệt. Hạ bộ hư hàn không nên dùng, dương hư âm hàn cấm dùng, sợ thiên hùng, phụ tử, phụ nữ có thai cấm dùng.

3 Tác dụng dược lý của Đại Giả thạch 

Hematite là một loại đá mạnh mẽ với nhiều đặc tính chữa bệnh và mang lại lợi ích cho tthần kinh, cơ thể và tinh thần.

3.1 Thuộc tính chữa bệnh tâm thần

Hematite thường được gọi là “viên đá của tâm trí” do khả năng tăng cường khả năng tập trung, tập trung và suy nghĩ rõ ràng. Nó được biết là có tác dụng kích thích trí óc và cải thiện trí nhớ, hữu ích cho sinh viên và những người cần ghi nhớ lượng lớn thông tin.

Ngoài ra, Hematite được cho là làm giảm căng thẳng và lo lắng, tăng sự bình tĩnh và cân bằng cảm xúc.

3.2 Thuộc tính chữa bệnh thể chất

Hematite là một loại đá có tác dụng chữa bệnh mạnh mẽ về thể chất, đặc biệt là đối với máu và hệ tuần hoàn. Nó được biết đến với tác dụng thúc đẩy quá trình hấp thụ sắt và cải thiện việc cung cấp oxy cho cơ thể, giúp điều hòa huyết áp và tăng cường sinh lực.

Hematite cũng được sử dụng để giảm đau đầu , chuột rút và các cơn đau thể xác khác. Hơn nữa, một số người tin rằng nó có đặc tính che chắn bức xạ.

4 Ứng dụng trong công nghiệp của Đại Giả Thạch

Hematite là một khoáng chất quan trọng trong các ứng dụng công nghiệp khác nhau, chủ yếu là do hàm lượng sắt cao. Dưới đây là một số ứng dụng công nghiệp chính của hematit:

• Quặng sắt : Hematite là một trong những nguồn quặng sắt chính. Nó được khai thác rộng rãi để lấy hàm lượng sắt, được chiết xuất và xử lý để sản xuất sắt và thép. Sắt và thép là những vật liệu quan trọng được sử dụng trong xây dựng, sản xuất, vận tải và nhiều ngành công nghiệp khác.
• Sản xuất thép : Hematite là thành phần chính trong sản xuất thép. Nó được sử dụng làm nguyên liệu quặng sắt chính cho lò cao. Sắt chiết xuất từ ​​hematit được kết hợp với các vật liệu khác như than cốc (cacbon) và đá vôi trong lò cao để sản xuất sắt nóng chảy. Sắt nóng chảy này sau đó được chuyển thành thép thông qua các quá trình tinh chế khác nhau.
• Công nghiệp bột màu và sơn : Hematite còn được sử dụng làm chất màu trong ngành sơn và bột màu. Màu nâu đỏ đến đen đặc biệt của nó, cũng như khả năng cung cấp độ mờ và độ bền, khiến nó thích hợp để sản xuất các sắc tố màu đỏ và nâu. Các sắc tố hematit được sử dụng trong nhiều ứng dụng khác nhau, bao gồm sơn, chất phủ, mực, Nhựa và gốm sứ.
• Sử dụng đồ trang sức và trang trí : Hematite đã được sử dụng trong nhiều thế kỷ trong đồ trang sức và đồ trang trí. Ánh kim loại và màu tối của nó làm cho nó trở thành lựa chọn phổ biến để làm hạt, mặt dây chuyền và các thành phần trang sức khác. Đồ trang sức bằng hematite được biết đến với sức hấp dẫn của đất và thường được đeo vì đặc tính tiếp đất và cân bằng.
• Ứng dụng từ tính : Một số dạng hematit thể hiện tính chất từ ​​tính yếu, khiến chúng thích hợp cho các ứng dụng từ tính. Hematit từ tính, còn được gọi là hematine hoặc “đá từ tính”, thường được sử dụng để tạo ra đồ trang sức từ tính, chẳng hạn như vòng tay và dây chuyền. Mặc dù tính chất từ ​​tính của hematit tương đối yếu nhưng chúng vẫn được sử dụng trong một số sản phẩm trị liệu và liên quan đến nam châm.
• Hợp chất mài mòn và đánh bóng : Hematite được sử dụng làm vật liệu mài mòn trong nhiều ứng dụng khác nhau. Bột hematit nghiền mịn được sử dụng làm chất mài mòn trong các hợp chất đánh bóng, hoàn thiện kim loại và chuẩn bị bề mặt. Nó có thể được sử dụng để đánh bóng kim loại, thủy tinh, gốm sứ và đá quý.
• Xử lý nước : Hematite đã được sử dụng trong các quy trình xử lý nước, đặc biệt để loại bỏ các chất gây ô nhiễm như asen và kim loại nặng. Diện tích bề mặt cao và khả năng phản ứng của nó làm cho nó có hiệu quả trong việc hấp phụ và loại bỏ tạp chất khỏi nước.

Đây chỉ là một số trong nhiều ứng dụng công nghiệp của hematit. Sự phong phú, hàm lượng sắt cao và các đặc tính đặc biệt khiến nó trở thành khoáng chất có giá trị cho nhiều ứng dụng trong các lĩnh vực như luyện kim, xây dựng, sản xuất và khoa học vật liệu.

5 Một số bài thuốc từ Đại Giả Thạch

5.1 Trị sa trực tràng

Xích thạch chỉ, phục long can nghiền thành bột, bôi lên vùng bụng, vị trí của trực tràng, có thể thêm phèn chua.

5.2 Trị khó tiêu, buồn nôn

Xích thạch chỉ loại 1 nghiền thành bột, hòa với Mật Ong nặn thành viên bằng hạt ngô. Mỗi lần uống 10-20 viên với canh Gừng trước khi ăn sáng. Đầu tiên lấy 1 hạt ba đậu nhân, không được làm vỡ, cho vào miệng nuốt xuống, sau đó lại uống thuốc.

5.3 Trị đau tim, thoái hóa lưng

Xích thạch chỉ, gừng khô, xuyên tiêu, mỗi loại 1,2g, phụ tử (sao khô) 0,6g, ở đầu (bào chế) 0,3g. Các loại thuốc trên nghiền thành bột, trộn với mật ong nặn thành viên bằng hạt ngô. Uống 1 viên trước, nếu hiệu quả không rõ rệt, có thể uống thêm.

5.4 Trị rong kinh

Xích thạch chỉ, Phá Cố Chỉ, mỗi loại 31g. Các vị thuốc trên nghiền thành bột, mỗi lần uống 6g với nước cơm.

5.5 Trị tiêu chảy

Bạch thạch chỉ nghiền thành bột, mỗi lần uống 3g.

5.6 Trị thương hàn, kiết lỵ, đi ngoài ra máu kèm theo mù

Canh hoa đào: Xích thạch chỉ (một nửa dùng nguyên, một nửa nghiền thành bột), gừng khô, mỗi loại 31g, gạo tẻ 200g. Các vị thuốc trên cho 71 nước nấu đến khi gạo chín, lọc bỏ bã. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 100ml cho đến khi khỏi bệnh.

5.7 Trị tiểu dắt

Xích thạch chi (nung), Mẫu Lệ. (nướng), mỗi loại 93g, muối 31g. Các vị thuốc trên nghiền nhỏ, cho thêm ít tương nặn thành viên bằng hạt ngô. Mỗi lần uống 15 viên với nước muối.

6 Tài liệu tham khảo

1. Tác giả Wen Zhang và cộng sự, ngày đăng báo tháng 6 năm 2012. Impacts of Hematite Nanoparticle Exposure on Biomechanical, Adhesive, and Surface Electrical Properties of Escherichia coli Cells, pmc. Truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2023.
2. Tác giả Zdenek Jakub và cộng sự, ngày đăng báo năm 2021. Rapid oxygen exchange between hematite and water vapor, PMC. Truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2023.
3. Sách Thần Nông Bản Thảo Kinh (Xuất bản năm 2021). Thạch chi Ngũ Sắc, trang 36-38. Truy cập ngày 14 tháng 12 năm 2023.